شیفته کتاب
تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۶۹۲۰۷
دراین نوشتار قصد داریم نگاهی به این فیلم مستند و موضوعات مطرحشده در آن بیندازیم. این مطلب خوانندگان را با برخی اطلاعات لازم برای بهرهمندی بهتر و بیشتر از «غیررسمی۶» آشنا میکند و توضیحاتی تکمیلی درباره برخی افراد و شخصیتهای فرهنگی مهم ارائه میکند که در فیلم فرصت آشنا شدن مخاطب با آنان فراهم نشده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
روحانی «وبر» خوان
علاوه بر پدر، مادر آیت ا... خامنهای هم زنی اهل ادبیات و دوستدار شعر و بهخصوص شیفته حافظ بود و همین علاقه والدین به ادبیات و فرهنگ، فرزندان خانواده را دوستدار کتاب کرده بود. سید علی، پسر دوم خانواده دایره مطالعات وسیعی داشت و نهفقط کتابهای مربوط به علوم اسلامی را مطالعه میکرد، کتابهای ادبی و رمانهای برجسته جهان را هم در همان دوران نوجوانی و جوانی خوانده بود. بخشی از این کتابها را در کتابخانه بزرگ و تاریخی آستان قدس رضوی در جوار حرم مطهر امام رضا(ع) میخواند و بخشی دیگر را از یک کتابفروشی قدیمی در مشهد کرایه میکرد. البته این کتابفروش بعد از مدتی از سرعت مطالعه آقای خامنهای نوجوان عصبانی شد، چون او هر کتابی را که کرایه میکرد، یکشبه میخواند و پس میداد و همین باعث میشد او چندان سودی از این مشتری دائمی خود نداشته باشد. آیت ا...خامنهای در دوران طلبگی هم این مطالعات را پیگیری کرد، ضمن اینکه ذوق شعری باعث شد کمکم به جلسات ادبی و شعری مشهور مشهد مانند جلسه شعر مرحوم محمود فرخ، راه یابد و در آنجا با برخی چهرههای مشهور ادبی معاصر مانند مرحوم اخوان ثالث آشنا شود. وارد شدن ایشان به فعالیتهای سیاسی و مبارزاتی هم از عشق و علاقه به کتاب کم نکرد به گونهای که وقتی در سال ۱۳۵۶ او را به ایرانشهر تبعید کردند، نخستین کاری که در این شهرکرد، پیدا کردن کتابخانه عمومی بود که به محل مراجعه و مطالعه هرروزه ایشان تبدیل شد. آقای خامنهای در همین کتابخانه بود که مجموعه آثار ماکسوبر، نظریهپرداز مشهور آلمانی را خواند و از آثار او یادداشتبرداری کرد. در کوران مبارزات مردم که منجر به پیروزی انقلاب شد، آیت ا... خامنهای در صف نخست بود اما این تلاشهای سیاسی و اجتماعی باعث نمیشد کتاب از دست او بیفتد. در تحصن ۱۴روزه مردم مشهد در اعتراض به تهاجم وحشیانه نیروهای نظامی به بیمارستان امام رضای مشهد، هرگاه فراغتی به دست میآورد به کتاب خواندن مشغول میشد و تنها فردی از علما بود که در آن دوران سخت در دستش میشد کتاب دید. علی لاریجانی خاطره جالبی از آن روزها تعریف میکند. یکی از روزهایی که روحانیان در دانشگاه تهران تحصن کرده بودند، آقایان خامنهای، مطهری و هاشمی رفسنجانی در خیابانهای اطراف دانشگاه به قدم زدن و گفتوگو میپردازند و میان آقای خامنهای و شهید مطهری بحثی درباره شعر درمیگیرد که در این میان آقای رفسنجانی که اطلاعات و علاقه چندانی به شعر نداشته به این دو نفر اعتراض میکند که حالا چه وقت حرفزدن درباره شعر و شاعری است!
حافظه یک کتابخوان حرفهای
در مستند غیررسمی ۶ با نمونههای جالبی از شگفتزده شدن مخاطبان از حافظه ادبی و دامنه گسترده کتابهایی که رهبر انقلاب آنها را مطالعه کرده است، میبینید. بخش عمدهای از این مستند به بازدیدهای رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب اختصاص دارد. رهبر انقلاب در این دیدارها از غرفههای مختلف با موضوعات متنوع بازدید میکنند، با مسئولان غرفهها چای میخورند و با آنان گفتوگویی صمیمانه دارند. برای مثال در یک غرفه کتابهای عمادالدین باقی و آیت ا... منتظری را میفروشند و در غرفه دیگری کتابهای شطرنج و موسیقی و رهبر با مسئولان این غرفهها با صمیمیت به صحبت میپردازند. گاهی هم صاحبان غرفهها اصرار دارند کتابی به ایشان اهدا کنند اما رهبر، کتابها را میخرند و به گفته خودشان کتاب فروختن به ایشان خیلی آسان است. البته دراین میان چفیه خواستن صاحبان غرفهها از رهبر هم امر رایجی است که همیشه با پاسخ مهربانانه رهبر مواجه میشود. اما بخش قابل توجه این دیدارها، اطلاعات ادبی رهبر است. این اطلاعات از کتابها و ناشران قدیمی تا کتابها و ناشران جدید را دربرمیگیرد حتی رهبر درباره «باب راس» هم اطلاعات دارد، بیژن عبدالکریمی را میشناسد، کنت مونت کریستو را در جوانی خوانده است و حتی از ترجمه ترکی کتاب هم ایراد فنی میگیرد و البته یک ترجمه منتشر نشده از جبران خلیل جبران دارد. یک نمونه جالب وقتی است که ایشان به ناشری میگویند کتاب قطور «خانواده تیبو» نوشته روژه مارتن دوگار نویسنده فرانسوی و برنده جایزه نوبل ادبیات را خواندهاند و باعث تعجب این ناشر میشود. رمان خانواده تیبو به بررسی وقایع اروپا در سالهای ابتدایی قرن بیستم و سالهای جنگ اول جهانی میپردازد و زندگی یک خانواده توانگر فرانسوی را توصیف میکند که فرزند کوچک این خانواده، ژاک تیبو با روح سرکش و رام نشدنیاش سرنوشت خود را در دنیای پیرامونش میجوید و خانواده را ترک میگوید. رهبر به ناشر این کتاب میگویند که یک روز آقای عبدالحسن نجفی، مترجم کتاب پیش ما آمدند و وقتی به ایشان گفتم که شما مترجم کتاب خانواده تیبو هستید، آقای نجفی حتی از اینکه من اسم این کتاب را هم بلدم، تعجب کردند و وقتی نقدی درباره کتاب گفتم، ایشان با تعجب گفت: شما این کتاب را خواندهاید؟!
رودررو با افراط و تفریط
در سالهای نخست انقلاب و به دلیل هرج و مرجی که در آن دوران در کشور روی داد، شاهد برخی افراطگریها در کار دادگاهها و کمیتههای انقلاب بودیم که بخشی از آن دامن هنرمندان و اهل فرهنگ را گرفت. در آن زمان شخصیتهایی مانند مطهری، بهشتی و خامنهای در برابر افراطیها و تندروها میایستادند. به گفته حداد عادل، آقای خامنهای بارها از ابتدای انقلاب به وی درباره شخصیتهای فرهنگی توصیه میکردهاند و میگفتهاند برو درباره وضع زندگی این افراد تحقیق کن و مطمئن باش که مشکلی نداشته باشند. حتی کسانی که از نظر سیاسی مرام مخالفی با رهبری داشتهاند، موردتوجه و دغدغه ایشان بودهاند تا در حکومت جمهوری اسلامی حقی از آنان خورده نشود و مورد ظلم واقع نشوند. اما از سوی دیگر، رهبری در سیاستگذاری فرهنگی خود، هممچنان که در برابر افراط ایستادهاند، در برابر تفریط هم ایستادهاند. ایشان همواره در برابر آثار فرهنگی سخیف و کمارزش موضع روشنی گرفتهاند. در همین مستند، میبینیم که وقتی در یک غرفه با مجموعهای از کتابهای کمارزش و دارای محتواهای سست مواجه میشوند، میگویند: «همهاش پوچ است» یا در برابر خط نفوذ فرهنگی حساسیت دارند و به وزیر وقت ارشاد کتابی را معرفی میکنند که در آن خود غربیها از جریانسازی فرهنگی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در کشورهای مختلف جهان گفتهاند. این توجه همزمان به تکریم و توجه به اهل فرهنگ و بیپناه نگذاشتن آنها در برابر تندروهای سیاسی در دورههای مختلف از یک سو و توجه به حفظ سلامت جامعه در برابر تندرویها و خطشکنیهای فرهنگی و اخلاقی، از سوی دیگر وجه مشخصه شیوه مدیریت فرهنگی رهبری است. بخش مهمی از این جامعیت در نگاه، مدیون وسعت مطالعه و دایره بزرگ آگاهیهای کسبشده از طریق خواندن و تجربه است. علی لاریجانی در این مستند، حرف جالبی میزند. او میگوید: «سیاستمداران معمولا فقط بولتن میخوانند تا کتاب اما رجال انقلابی در ایران در کل متفاوت و همواره اهل مطالعه بودند. البته بعضی رجال انقلابی ما در یک شاخه خیلی عمیق بودند اما ایشان(آیتا... خامنهای) تنوع دارند.» همین تنوع مطالعات و آگاهیهاست که نگاه رهبری را به مسائل اجتماعی و فرهنگی با نگاه غالب مدیران فرهنگی در کشور در طول دورههای صدارت دولتهای مختلف چه اصلاحطلب و چه اصولگرا متفاوت کرده است.
انتقاد از کج سلیقگی ممیزان ارشاد
یکی از جلوههای جالب این تضاد میان شیوههای سیاستگذاری و مدیریت فرهنگی در مستند غیررسمی ۶ وقتی است که رهبر انقلاب در برابر فعالان خط مقدم فرهنگی کشور قرار میگیرد و درددلهای آنان را از نزدیک میشنود. در یکی از دیدارهای پنجشنبه ایوب آقاخانی چهره نامدار تئاتر به گلایه از مسئولان فرهنگی میپردازد. او میگوید هنرمندان به مشکل تفسیر به رأی مدیران از منویات رهبری دچارند و مدیران درک خود از منویات ایشان را ملاک عمل قرار میدهند و از رهبری میخواهد وقتی با مسئولان فرهنگی حرف میزنند با صراحت حرف بزنند که جای تفسیر به رأی نماند و رهبری پاسخ میدهند: آنهایی که میخواهند تفسیر به رأی کنند، حرف صریح را هم تفسیر به رأی میکنند. در جای دیگر ناشری از تندرویها در ممیزی گلایه میکند و میگوید در بخشی از یک کتاب تاریخی که در آن گفته شده فنیقیها گوشت خوک میخوردهاند، ممیزان ارشاد گفتهاند خوک را بردارید چون گوشت خوک حرام است! رهبری وقتی این را میشنوند، میگویند: «اینگونه گیردادنها کجسلیقگی است.» در غرفهای دیگر غرفهدار جوانی از انتقادناپذیری مسئولان، انتقاد تندی میکند و میگوید حکومتی که تاب و تحمل انتقاد را نداشته باشد، شکست میخورد و رهبری با حوصله حرف او را میشنوند و میگویند: خداوند توفیق بدهد هم طاقت انتقاد را داشته باشیم و هم انتقاد را درست بفهمیم. این رفتار و پاسخ را با رفتار و پاسخ بسیاری از مدیران اجرایی و نمایندگان مجلس مقایسه کنید که در برابر هر انتقادی طلبکارانه حرف میزنند و دیگران را مقصر و خود را عاری از اشتباه و نقص جلوه میدهند؛ حتی اشتباهات آشکار خود را تپقهای طبیعی میدانند!
آیتا... خامنهای، چطور «سایه» را متعجب کرد؟
هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه) از شاعران مشهور جریان چپ در ایران است. او در ابتدای انقلاب مدتی بهدلیل همین گرایشهای چپگرایانه به زندان افتاد. میگویند در جریان سفر آیتا... خامنهای به تبریز در دوران ریاستجمهوری و دیدار ایشان با مرحوم شهریار، شهریار از ایشان بهاصرار میخواهد زمینه آزادی سایه را از زندان فراهم کنند که این اتفاق میافتد. رابطه میان سایه و مسئولان جمهوری اسلامی بهخصوص آیتا... خامنهای همواره مورد سؤال اهالی فرهنگ و هنر بوده است. در مستند غیررسمی ۶ به روایت جالب و دستاولی از این مسأله برمیخوریم. درپاییز۱۳۹۵یک روز کسی دفترچهای حاوی شعر برای رهبری میفرستد. رهبر وقتی این بسته را باز میکنند و شعرها را میخوانند از سبک شعرها متوجه میشوند که این اشعار متعلق به سایه است. رهبری بلافاصله از محسن مؤمنیشریف، رئیس وقت حوزه هنری میخواهند که این دفترچه را به دست سایه برسانند. مؤمنیشریف به اتفاق فاضل نظری که آن زمان معاون حوزه هنری بود، به درخانه سایه میروند و خود سایه در را روی آنها باز میکند.وقتی دفترچه را میبیند میگوید: «خودش هست و خودش نیست» و توضیح میدهد این دفترچه اشعار اوست که کسی آن را پیدا و شعرها را رونویسی کرده و دستخطش از خود سایه هم بهتر است.سایه میگوید که دو دفتر از شعرهایش را سالها قبل گم کرده و این دفتر یکی از آنهاست. سایه خیلی تحت تأثیر این اتفاق قرار میگیرد و از مؤمنیشریف و فاضل نظری میخواهد از طرف او از رهبری تشکر کنند که با این همه مشغله، به یاد او هم هستند.
کارگردان چه میگوید؟
سید محمدعلی صدرنیا، کارگردان مجموعه فیلمهای مستند «غیررسمی» است که اینک قسمت ششم آن آماده نمایش شده است. او این قسمت از غیررسمی را با این کلمات توصیف میکند: «روایت نسبت آقا با کتاب» و البته میگوید این نسبت آنقدر وسیع، مفصل و پر از جزئیات است که انگار وارد یک دریا شدهای و به همین دلیل آقای کارگردان به گفته خود مدتها سعی میکرده است از ساخت این فیلم طفره برود. او با اشاره به وجود ساعتها راش از حضور رهبر انقلاب در نمایشگاه کتاب تهران، گفتوگو با ناشران و دیدار با شخصیتهای برجسته فرهنگی هنری، تأکید میکند همه این فیلمها را دیده و سعی کرده از میان آنها، بخشهایی را که تاکنون دیده نشده است، انتخاب کند. او تأکید میکند سعی و تلاش اصلی در تولید این فیلم مستند این بوده است که فراتر از بحث رابطه مستحکم رهبری با کتاب، به موضوع جنس مدیریت فرهنگی رهبر انقلاب که مغفول مانده، پرداخته شود. خبرنگار ما در این نشست از صدرنیا درباره علت میزان بالای حضور مدیران فرهنگی به جای اهالی فرهنگ وهنر پرسید و او گفت: «ما به سراغ تعداد زیادی از اهالی فرهنگ و هنر رفتیم و با آنها مصاحبه گرفتیم ولی خروجی بسیاری ازاین مصاحبهها چندان به درد روایت ما نمیخورد به این دلیل که این افراد معمولا به تعریفهای کلی بسنده میکردند و بههمیندلیل ترجیح دادیم از بسیاری از این گفتوگوها استفاده نکنیم.»
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: کتاب کتابخوانی رهبر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۶۹۲۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خبر خوب یک وزیر برای کارمندان دولت
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب تهران از تصویب یارانه خرید کتاب برای ۲ میلیون نفر از کارمندان دولت خبر داد.
به گزارش مشرق، مراسم افتتاحیه رسمی سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عصر امروز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه با حضور مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند رییس نمایشگاه کتاب، علی رمضانی قائم مقام نمایشگاه کتاب، خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و جمعی از ناشران در سالن کوشک نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
یاسر احمدوند رییس نمایشگاه کتاب در این مراسم در سخنانی گفت: سی و پنجمین دوره نمایشگاه کتاب تلاش کرده تا در بخش های مختلف پیشرفت داشته باشد. این نمایشگاه نمونه ای از تجلی همگرایی و تجمع همه نگاه ها و سلیقه ها زیر سقف نظام است.
وی افزود: ۲۷۰۰ ناشر در مجازی و فیزیکی حضور دارند و آثار ۱۰۰ ناشر خارجی عرضه می شود.
احمدوند ادامه داد: برنامه های مختلف فرهنگی تدارک دیده شده است، ۱۵۰ هزار متر مربع وسعت نمایشگاه است و یک رکورد کم نظیر در دنیا است، نمایشگاه تجلی عمل صالح مبتنی بر سرمایه ایمانی مردم است، شعار انتخاب شده برای نمایشگاه نشان دهنده دو رکن مهم شناخت و عمل ؛ خواندن و ساختن است و نشان می دهد مسیر ساختن این کشور از خواندن می گذرد.
محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم در سخنانی گفت: بهار ۱۴۰۳ با نمایشگاه قرآن شروع شد و سالی که نکوست از بهارش پیداست، مجموعه معظمی از رویدادها را پشت هم گذاشتیم تا امروز که جشن بزرگ آغاز نمایشگاه کتاب را در حال برگزاری هستیم.
وی ادامه داد: در اردیبهشت با رویدادهای فرهنگی متعددی روبرو هستیم از بزرگداشت عطار، فردوسی و ...که امسال قرین شده با دهه کرامت، ولادت حضرت معصومه(س) و پایان این دهه ولادت علی ابن موسی الرضا(ع) است.
اسماعیلی تصریح کرد: نمایشگاه سی و پنجم با همت خانه کتاب و مشارکت خود اصحاب فرهنگ و کتاب امروز به برگزاری رسیده است. من از ناشران و نویسندگان تشکر می کنم که مشعل فروزان فرهنگ را در این سرزمین شعله ور نگه داشتند. بنای دولت تمرکز جدی بر توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری است. ما دوره پررونق فرهنگ و ادب کشور را تجربه می کنیم.
وزیر ارشاد از صدور بیش از ۱۲۰ هزار مجوز کتاب در سال گذشته خبر داد و گفت: علی رغم همه مشکلاتی که داریم و طبیعی است. مردم فرهنگ دوست کشورمان حوزه کتاب را رها نکردند. ما در سال های اخیر با افزایش سرانه مطالعه روبرو هستیم که سال به سال افزایش می یابد و این مایه خرسندی ماست. توسعه کتابخانه های عمومی به فصل پر افتخار دولت تبدیل شده است. در ماه های آینده بزرگترین کتابخانه مرکزی را در یکی از شهر ها افتتاح می کنیم.
وی افزود: در حوزه کاغذ سال گذشته از ۵ هزار تن تولید در ابتدای راه به خودکفایی برای تولید کاغذ کتاب های درسی رسیدیم و به زودی با افتتاح مجموعه جدید که نیاز به استفاده از چوب ندارد این استعداد به ۱۳۰ هزار تن می رسد.
وی ادامه داد: بنای رییس جمهور برافراشتن چتر حمایتی از حوزه کتاب بود و ما برای دانشجویان و اساتید و طلاب بحث خرید یارانه ای کتاب را گسترش دادیم. علاوه بر آن امروز تصویب شد که تا یارانه خرید کتاب برای ۲ میلیون نفر از کارمندان دولت در نظر گرفته شود.
عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این مراسم در سخنانی درباره سیوپنجمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی به همراه برگزارکنندگان نمایشگاه هر سال تلاش میکنند در این رویداد وحدت کلمه برای ناشران ایجاد شود، در این شورا از همه اهل قلم و ناشران حمایت میکنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر تلاش برای تهیه اسنادی که روشنگر حوزه کتاب باشد، گفت: هر جای عالم تمدنی کهن وجود دارد مانند یونان، چین و ایران و همچنین تمدن مدرن بعد از رنسانس، مهمترین و اصلیترین عامل تمدنسازی کتاب بوده است. هرجا کتاب، کتابخانه و کتابخوان رونق داشته، تمدن هم پیشرفت کرده است.
وی تاکید کرد: اگر دغدغه تمدن وجود دارد باید به کتابخوانی توجه شود و زمان مردم صرف کتابخوانی شود.
در پایان این مراسم احمد بابایی شاعر به قرائت شعری درباره غزه پرداخت.
همچنین از امیرحسین سازمند انتشارات «دانژه»، علی اکبر تورانیان مدیر انتشارات «شهرآب»، محمد مجری سازان طوسی انتشارات «ساز و کار» با حضور وزیر فرهنگ، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس نمایشگاه کتاب تهران تقدیر شد.